Inleefsessie: omgaan met mensen met psychiatrische kwetsbaarheid

Lesgever Michel:
Doelstellingen:
In deze inleefsessie schetsen wij en laten wij de deelnemers ervaren hoe men zich als persoon met psychische problemen welkom kan voelen in een leefomgeving. Zich er goed en welkom voelen hangt af van verschillende aspecten; zowel fysieke (is de locatie gemakkelijk te bereiken, de informatie gebruiksvriendelijk,…) als mentale (men heeft tijd voor mij, ik word beleefd en op een volwassen manier aangesproken,….). Deze praktijk- en ervaringsgerichte sessie laat de deelnemers zelf ervaren wat het betekent om met psychische problemen geconfronteerd te worden en hoe te reageren. De trainer licht toe: “Schizofrenie is aanleiding tot diepere kennis van mijn bestaan. Ziek zijn is daarom niet alleen een beproeving voor mij. Het is ook proeven van wat mens zijn is. Ik wil de deelnemers sleutels aanreiken om die onbekende leefwereld te openen en komaf te maken met de bestaande vooroordelen. Het helpt hen om te kunnen reflecteren, kritisch te kunnen denken en een onderscheid te kunnen aanbrengen.”
Een tweede doel is de deelnemers aandachtig te maken voor de eerste tekenen van de ziekte. Hoe langer je ziek bent en niet geholpen wordt, hoe meer je vervreemdt van de rest van de wereld. Hoe sneller je aangepaste professionele hulp krijgt, hoe beter.

Beoogde resultaten:
- Aan de hand van een aangrijpende getuigenis krijgt de deelnemer de kans zich in te leven in de leefwereld van een persoon met psychische zorgvraag.
- De deelnemer ervaart zelf wat het betekent als je psychische zorg nodig hebt, wat medicatie met je doet, hoe de omgeving reageert,… en zal bijgevolg beter beseffen welke problemen kunnen opduiken in de directe omgeving, hoe men deze kan vermijden en oplossen.
- De deelnemer voelt aan wat de specifieke moeilijkheden en mogelijkheden zijn. De deelnemer heeft een beter zicht op het functioneren wanneer je dergelijke beperking hebt,
- De inleefsessie reikt oplossingen aan voor vaak opduikende communicatieproblemen, De deelnemer communiceert beter en duidelijker met mensen met psychische zorgvraag en zal op een meer gepaste manier met hen omgaan. Waardoor het werk vlotter, veiliger en productiever verloopt.
Inhoud: De symptomen van schizofrenie Het verloop van schizofrenie De dagelijkse aspecten van psychose De oorzaken van schizofrenie De rol van geneesmiddelen. Psycho-educatie.

Werkmethode:
De trainer is psychiatrisch patiënt en lijdt zelf aan paranoïde schizofrenie, hij vertelt hoe hij als psychiatrisch patiënt dagelijks deelneemt aan de maatschappij: bv. hoe hij erin slaagt zelfstandig te leven, welke medicatie hij dagelijks moet nemen, wat de bijwerkingen zijn, waarvoor hij zich engageert, hoe hij zich voorbereid op een activiteit,… Het publiek krijgt hierbij ruimschoots de kans zich in te leven in het lichaam en het hoofd van de lesgever.
Hij doet daarbij beroep op ondersteunend filmmateriaal en op het beluisteren van audio opnames. Deze methodiek is heel belangrijk gezien het ‘zware’ thema. Zijn trouwe buddy ondersteunt de lesgever en coördineert wanneer nodig.
Het publiek ervaart enerzijds de problemen als psychiatrisch patiënt maar eveneens de oplossingen.
Tenslotte laat de lesgever aanvoelen dat psychose een niet te ontsluieren mysterie is. “Antwoorden kunnen haar vragen niet altijd vervangen. Het is ons niet altijd makkelijk dit te beamen. Verrijkt zijn met een psychotische persoonlijkheidsstructuur impliceert immers een existentiële scheppingsdrang. Wellicht ligt welzijn, anders dan vluchtige genoegens, niet direct voor het grijpen. Maar een leven van volgehouden toewijding aan dat waar we van houden, kan het ons sporadisch verlenen. Zo wens ik dan ook samen met de deelnemers mijn geestesziekte te beleven.”
Deelnemers aan deze inleefsessie getuigen vaak van een unieke belevenis, een ervaring die je steeds zal bijblijven.

Lesgever Chantal:
Doelstellingen en inhoud:
In deze praktijk- en ervaringsgerichte sessie probeer ik de deelnemers zelf te laten ervaren wat het betekent om met psychische problemen geconfronteerd te worden en hoe te reageren en dit op interactieve wijze.
De spreekster licht toe: Een Complex Posttraumatisch Stressstoornis (CPTSS) is een aanhoudende psychische ontregeling als gevolg van langdurige traumatische ervaringen. Het woord ‘stoornis’ in de naam, wekt onterecht de indruk dat het om een persoonlijkheidsstoornis gaat, maar dit is dus niet aan de orde. Het is een normale reactie op abnormale gebeurtenissen.
Voorbeelden van dergelijke ervaringen met een langdurig karakter zijn mishandeling in de jeugd of in een partnerrelatie op volwassen leeftijd. Deze mishandeling kan fysiek of seksueel, maar ook emotioneel of psychisch van aard zijn. Andere traumatische ervaringen zonder misbruik kunnen ook CPTSS veroorzaken, zoals het ervaren van extreme armoede of andere ontwrichtende situaties met een langdurig karakter.
De spreekster licht toe: Bij een recidiverende depressie doen de depressieve symptomen zich herhaald voor. Je hebt het gevoel te leven in een ‘grijze wereld’. Deze aandoening wordt vaak niet herkend omdat men zich al zo lang als men zich kan herinneren zich zo voelt.
Depressie kan voorkomen met zowat alle mogelijke andere psychiatrische problemen, maar ook met heel wat lichamelijke aandoeningen. De depressieve klachten kunnen al dan niet veroorzaakt worden door die lichamelijke aandoeningen. Aan de hand van het aangrijpende verhaal van de spreekster, wordt het duidelijk waarom deze diagnoses werden gesteld. Zo krijgen de deelnemers de kans zich in te leven in de leefwereld van een persoon met psychische zorgvraag.
De deelnemers ervaren zelf wat het betekent als je psychische zorg nodig hebt, wat medicatie met je doet, hoe de omgeving reageert, enz. Op die manier zal ook duidelijk worden welke problemen er kunnen opduiken in de directe omgeving, hoe men deze kan vermijden en oplossen. De deelnemers voelen aan wat de specifieke moeilijkheden en mogelijkheden zijn om zich zo een beter beeld te kunnen vormen op het functioneren wanneer je dergelijke beperking hebt.
Dit alles gebeurt op een zo interactief mogelijke manier.
Resultaat:
Tijdens de inleefsessie worden oplossingen aangeboden voor vaak opduikende communicatieproblemen, zodat de deelnemers beter en duidelijker leren communiceren met mensen met een psychische zorgvraag. Door op een gepaste manier met hen om te gaan, zal het werk vlotter, veiliger en productiever verlopen.

Lesgever Lien:
Doelstellingen en inhoud:
Aan de hand van enkele concrete vragen aan de deelnemers pols ik naar hun ervaring met personen met een verhoogde psychische kwetsbaarheid; ik neem hen mee in mijn verhaal als persoon met autisme, een psychotische kwetsbaarheid en een bipolaire stoornis.
Behalve dit is mijn aanpak eerder gericht op het overbrengen van mijn informatie, minder op het interactieve (hoewel ik ook de deelnemers er probeer bij te betrekken).
Resultaat:
De deelnemers krijgen een beeld van hoe het is om met een verhoogde psychische kwetsbaarheid te leven en om te gaan.
Ze hebben tools meegekregen om zelf mee aan de slag te gaan en te zien dat ze er zelf niet onderdoor aan gaan.

Lesgever Kristien:
Doelstellingen en inhoud: in deze praktijk- en ervaringsgerichte sessie proberen wij de deelnemers zelf te laten ervaren wat het betekent om met psychische problemen geconfronteerd te worden en hoe te reageren en dit op interactieve wijze.
De spreker licht toe: “ Manisch depressief zijn is ziek zijn, niet alleen geestelijke maar ook fysieke pijnen. En dit is niet alleen een beproeving voor de bewoner alleen , maar voor heel zijn omgeving.”
De spreker start met haar verhaal. Vervolgens: hoe komt men tot een diagnose? Welke behandelingen en medicatie zijn gebruikelijk, en hoe beïnvloeden ze het gedrag van de bewoner? Psychische kwetsbaarheid is dit een ziekte van de 20/21ste eeuw?
Dan volgt een groepsgesprek: aan de hand van persoonlijke vragen, gaan we dieper in op de vooroordelen ten aanzien van psychische problemen. Er wordt ruimte gegeven om hen te laten praten over hun angsten om met deze bewoners om te gaan, hun gevoel van onmacht, onkunde, niet voldoende opgeleid of begeleidt te zijn. Dit kan helpen om kritisch te leren denken en uiteindelijk het verschil te kunnen maken.
Het tweede deel bestaat uit ‘De zorg vandaag’: Hoe belangrijk het is om achtergrondinformatie te krijgen over bewoners met een psychische kwetsbaarheid. Daarvoor hoef je geen uitgebreid medisch dossier in te kijken, maar luisteren naar de familie en een gesprek met de vroegere verzorgenden betekent al een grote hulp. Alert worden voor gedrag: depressieve gevoelens, probleemgedrag, bewoners die veranderen. Hoe later je deze signalen opmerkt, hoe meer de bewoner zich vervreemdt van de rest van de groep. Hoe sneller men aangepaste hulp krijgt, hoe beter. Hierin reikt de spreker de deelnemers tips aan. Extra aandacht voor betere communicatie , tips om probleemgedrag te wijzigen.
We sluiten af met de veerkracht. De veerkracht die bij psychische kwetsbare bewoners lager ligt dan gemiddeld, maar die zo belangrijk is voor iedereen, ook voor hen in het werkveld.
Resultaat: de deelnemer communiceert beter en duidelijker met mensen met psychische zorgvraag en zal op een meer gepaste manier met hen omgaan. Waardoor het werk vlotter, veiliger en productiever verloopt.