Praktische valpreventie in de ouderenzorg

Dagdeel 1 (3uur):
Kennismaking aan de hand van stellingenspel met volgende stellingen:
• Wie is er al ooit eens gestruikeld tijdens het werk?
• Ik kom in ruimtes waar er veel tapijten liggen en
meubeltjes staan, waardoor het risico op struikelen
en vallen groot is.
• Soms heb ik last van evenwichtsverlies bij het
begeleiden van mijn bewoners.
• Waarom kan EHBO belangrijk zijn in kader van
valpreventie?
• …

Na de kennismaking worden de gevolgen van vallen en struikelen behandeld. Zowel de ernstige en minder ernstige gevolgen komen hier aan bod.

Daarna worden een groot aantal persoonsgebonden risicofactoren besproken. Deze risicofactoren zijn bijvoorbeeld het hebben van evenwichtsstoornissen, suikerziekte, lage bloeddruk, slecht zien, spierzwakte, zwakke botten, valangst,…. Tijdens dit onderdeel leren de deelnemers zichzelf te evalueren en hierop in te spelen en preventief te werken. Dit gebeurt aan de hand van praktische testen, oefeningen en tips. Bijvoorbeeld evenwichtsoefeningen, oogtraining, training van de belangrijkste houdingsspieren, dit zijn spieren die belangrijk zijn om evenwicht te bewaren. De deelnemers leren dus praktisch aanvoelen wat hun risico op vallen is en wat ze hieraan concreet kunnen doen, dus welke tips en oefeningen er belangrijk zijn om evenwichtsverlies te voorkomen.

Vervolgens komen de werk gerelateerde risicofactoren (omgevingsfactoren en gedragsfactoren) aan bod, waaronder het dragen van foutief schoeisel, ongepaste kledij, onveilig gedrag tijdens het werk bijvoorbeeld gebrek aan orde en structuur, onoplettendheid,…. Specifieke aandachtspunten bij het bij het betreden van verschillende ruimtes worden eveneens besproken. Ook hier leren de deelnemers zichzelf in hun werksituatie te evalueren en leren ze hierop in te spelen en preventief te werken. Ze leren preventief hun gedrag aan te passen, waardoor gevaar op struikelen en vallen beperkt blijft.

Dagdeel 2 (3uur):
Tijdens dagdeel 2 worden een aantal specifieke werk gerelateerde situaties grondig besproken, waaronder bijvoorbeeld het behouden van een stabiele houding tijdens het verplaatsen van personen (in-uit bed/ zetel /auto of stoel), tijdens de verzorging van personen (wassen, aankleden), tijdens het begeleiden van personen (wandeling, boodschappen doen) of tijdens het uitvoeren van een aantal huishoudelijke poetstaken zoals strijken, poetsen,…. Al naargelang het takenpakket van de medewerkers wordt er al dan niet dieper ingegaan op bovenstaande werksituaties.
Ook wordt aangeleerd wat het belang is van het doen van voldoende lichaamsbeweging en het behouden van soepele en krachtige spieren en wat het belang is van het correct neerkomen tijdens een val. Zo leren de deelnemers een aantal eenvoudige basisprincipes om een zware val op een correcte manier te breken, zodat de schade beperkt wordt. Er wordt ook praktisch geleerd wat de deelnemers best kunnen doen tijdens het rechtkomen, zodat er geen verdere schade kan optreden.
Aanvullend wordt aan de hand van 3 foto’s, 3 cases besproken:
• Schaafwonde als gevolg van een val
• Stevige verzwikking van een enkel en pols als gevolg
van een val
• Bewusteloze persoon, liggend op de grond
De deelnemers worden in groepjes onderverdeeld. Elke groep krijgt 1 foto met kaartjes waarop verschillende handelingen staan geschreven. Uit deze kaartjes moeten de deelnemers de juiste handelingen halen en in de juiste volgorde leggen. De deelnemers geven hun mogelijke oplossing klassikaal.


Aan deze 3 cases wordt de gepaste praktijk gekoppeld:
• Case ‘Schaafwonde als gevolg van een val’:
 Hoe verzorg je een schaafwonde?
 Wat zit er in een EHBO-kistje?
 Wat zijn belangrijke telefoonnummers?
• Case ‘Stevige verzwikking van een enkel en pols als
gevolg van een val’:
 Verbandtechnieken toepassen:
 Kruisverband aanleggen
 Scharnierverband aanleggen
• Case: ‘Bewusteloze persoon, liggend op de grond’:
 Reageren op een bewusteloze persoon
 Hoe iemand recht helpen na val?

Evaluatie:
Wat heb je op deze opleiding geleerd?
Wat neem ik zeker mee uit deze opleiding?

Methodische aanpak (werkvormen):
Om de vorming zo interactief en praktijkgericht mogelijk te laten verlopen wordt tijdens de vorming een grote diversiteit aan werkvormen gehanteerd. Tijdens deze vorming wordt onder meer gebruik gemaakt van volgende werkvormen:

Kennismakingsspel rondom verschillende stellingen.
Verschillende deelrondes (klassikaal gesprek) waarbij deelnemers informatie uitwisselen, met de begeleider als moderator.
Klassikale video - en fotoanalyse van risicovolle werksituaties. De deelnemers sommen hierbij de risico’s op die ze herkennen en zoeken naar mogelijke preventieve oplossingen. Ze maken hierbij gebruik van een eenvoudige risicoanalyse fiche waarbij ze hun werksituatie kunnen analyseren. De deelnemers leren hierbij hoe ze hierover kunnen communiceren naar hun bewoners of hun verantwoordelijken toe.
Klassikale opdracht waarbij de deelnemers op een ludieke manier leren ervaren hoe gevaarlijk verschillende werksituaties kunnen zijn. Aan de hand van een evenwicht parcours leren de deelnemers de risico’s in te schatten. Hierbij doen de deelnemers meermaals het evenwicht parcours in verschillende omstandigheden (met gevaarlijk schoeisel, geblinddoekt, met afleiding, zonder afleiding,…)
Praktische oefeningen die klassikaal worden uitgevoerd zoals bijvoorbeeld evenwichtsoefeningen, krachtoefeningen, valtechnieken,…
Klassikale verduidelijkende video- en foto-analyse van bepaalde verbandtechnieken
Demonstratie + klassikaal uitvoeren van de verschillende verbandtechnieken. Lesgever geeft hierbij de nodige feedback.
Een gedetailleerd draaiboek van deze opleiding kan op aanvraag bezorgd worden.

Leerdoelstellingen:
Via de vele interactieve werkvormen trachten we tijdens deze vorming bepaalde leerdoelstellingen te bereiken. De doelstellingen die we hierbij voor ogen hebben zijn:
• De deelnemers maken kennis met de gevolgen van
vallen en struikelen.
• De deelnemers leren gevaarlijke werksituaties
herkennen en leren hierop in te spelen
• De deelnemers leren hun gedrag te veranderen
(verbeteren) om zo hun werksituatie minder risicovol
te maken.
• Deelnemers leren verschillende
evenwichtsoefeningen, valtechnieken juist uit voeren.
• De deelnemers leren waarom EHBO belangrijk kan
zijn in kader van valpreventie.
• De deelnemers leren verschillende kwetsuren kennen
opgelopen na een val (bv.. schaafwonden,
verstuiking, breuken, ...).
• De deelnemers leren de gepaste verbandtechnieken
aan te leggen en af te nemen, op de juiste manier
(bv.. kruisverbanden, scharnierverbanden,
spiraalverbanden, driehoeksverband).
• De deelnemers leren wanneer ze de hulpdiensten
moeten raadplegen en leren de juiste informatie
meegeven met de hulpdiensten.

Nazorg:
Tijdens de vorming worden verschillende werkdocumenten klassikaal ingevuld en besproken. Er wordt ook een link gelegd met de toekomstige werksituatie van de deelnemers. Tijdens deze vorming wordt onder meer gebruik gemaakt van volgende documenten:
• Visuele veiligheidsfiche.
• Risico analyse fiche.
• Uitgebreide cursusbundel met een opsomming van
alle tips rondom preventief werken in verband met
struikelen en vallen en rondom het toepassen van
verbandtechnieken en handelingen die gesteld
kunnen worden na een val."