Maak ruimte voor het krachtige kind. Over het belang van vrij spelen, autonomie en verbeelding in de opvang.

Doelstellingen:

Kinderbegeleiders krijgen inzichten en handvaten aangereikt om ruimte te maken voor het krachtige, onderzoekende en spelende kind:

-  Kinderbegeleiders staan stil bij het belang van vrij spel voor kinderen en hun ontwikkeling. Ze detecteren sleutelelementen die cruciaal zijn voor kinderen om tot krachtig, vrij spel te komen en reflecteren wat dit betekent voor hun eigen begeleidershouding. 

-  Kinderbegeleiders krijgen grip op het idee van de ruimte als derde pedagoog. Ze ervaren hoe ze met grote, open einde speelmaterialen een dynamische speelomgeving kunnen creëren die kinderen stimuleren om samen te werken, ideeën te vormen, problemen op te lossen en eigen, originele belevingswerelden te creëren.

-  Kinderbegeleiders kunnen vanuit een nieuwsgierige en betrokken houding in woord en beeld brengen (pedagogisch documenteren) wat kinderen ervaren, ontdekken, beleven en creëren. 

-  Kinderbegeleiders leren hoe ze het vrij spel van kinderen kunnen verrijken en verdiepen door gericht speelimpulsen aan te bieden. 

Inhoud en Aanpak:

De vorming wordt interactief aangepakt: Speel- en doe-opdrachten, inspirerende praktijkvoorbeelden en reflectie wisselen elkaar af. 

Atelier 1 – 3 uur

Krachtige kinderen

Kinderen zijn krachtig en kunnen veel. Het zijn geboren onderzoekers die, nieuwsgierig als ze zijn, continu in de weer zijn om de wereld om zich heen te ontdekken. 

Dat doen ze eerst en vooral door te spelen. Het is de meest natuurlijke vorm van leren. Kinderen die spelen, creëren de meest innovatieve uitvindingen en bedenken als vanzelf oplossingen voor allerhande problemen. Ze werken samen en stuwen elkaar voort in een spiraal van initiatieven en ideeën. 

Het sleutelwoord daarbij is autonomie, zelf de touwtjes in handen hebben!  Hoe kunnen we in de opvang ruimte maken voor het vrij spel van kinderen waarbij ze zelf mogen ontdekken, bedenken en creëren?

Om dat te ontdekken, stappen we in een tijdscapsule en reizen we af naar onze eigen kindertijd. Aan de hand van foto’s rakelen we onze sterkste speelherinneringen op. Wanneer voelde jij je als kind krachtig en on top of the world? Wat was je aan het doen, met welke materialen, waar en met wie? 

Vanuit die krachtige ervaring als kind staan we stil bij het belang van vrij spel en waarom dat zo belangrijk is voor kinderen en hun ontwikkeling. Samen onderzoeken en detecteren we sleutelelementen die cruciaal zijn voor kinderen wanneer ze spelen en wat dat betekent voor onze eigen begeleidershouding. 

Uitdagende ruimte

Tijd om te spelen! We gaan aan de slag met verschillende grote, dynamische speelconcepten en materialen die kinderen uitnodigen om zelf de touwtjes in handen te nemen. We spelen en experimenteren erop los en ervaren aan den lijve hoe de materialen ons stimuleren om samen te werken, ideeën te vormen, problemen op te lossen en eigen, originele belevingswerelden te creëren.

Vanuit onze speelervaring onderzoeken we het idee van de ruimte als derde huid of derde pedagoog. Ruimte en materiaal hebben invloed op het (spel)gedrag van kinderen. Statische, onveranderbare ruimtes waar speelhoeken en materialen slechts één speelwijze suggereren, doen kinderen tekort. Dergelijke ruimtes schrijven kinderen voor hoe ze moeten spelen. De natuurlijke creativiteit en vindingrijkheid van kinderen wordt beknot. 

Speelomgevingen daarentegen die door kinderen gemanipuleerd kunnen worden, die veranderen en veranderd kunnen worden, openen voor kinderen een wereld vol mogelijkheden. Kinderen ontpoppen zich tot krachtige onderzoekers en vindingrijke architecten van hun eigen speel- en belevingswereld! 

We staan stil bij de kracht van open einde materialen: wat ze zijn en op welke manier we ze kunnen aanbieden aan kinderen.  We onderwerpen onze eigen speelruimte aan een scan: aan welke behoeften van kinderen komen we tegemoet? Waar worden vrij spel en autonomie – zelf op ontdekking gaan, uitproberen en creëren – gestimuleerd? Waar kan het nog beter? 

Nieuwsgierige begeleiders

Wat kinderen nodig hebben om vrij en intens te spelen is vrijheid en vertrouwen in hun eigen kunnen. Minder voorgekauwde activiteiten die sturen. Maar nieuwsgierige begeleiders die als betrokken observatoren kijken en luisteren, die echt interesse tonen. 

We gaan aan de slag met pedagogisch documenteren en oefenen hoe je in woord en beeld kan brengen wat kinderen ervaren, beleven en ontdekken. Samen bedenken we ideeën en impulsen die het spel van kinderen verrijken en verdiepen. We experimenteren met verschillende manieren om de materialen uitnodigend en prikkelend aan te bieden. We staan stil bij het belang van risicovol spel en onderzoeken hoe vrijheid van spelen hand in hand kan gaan met de zorg voor veiligheid en verantwoordelijkheid. 

Speellabo – 2 weken

Twee weken lang ga je aan de slag met diverse, grote open einde speelmaterialen en - concepten die we jullie ter beschikking stellen. Je experimenteert met verschillende manieren om de ruimte uitnodigend en prikkelend in te kleden. Je observeert de kinderen en brengt in woord en beeld wat ze ervaren, beleven, ontdekken en creëren. 

Op basis van wat de kinderen fascineert en bezighoudt, biedt je gepaste prikkels en impulsen aan die het spel van kinderen verrijken en verdiepen. In een (video)logboek houd je je observaties, spelprikkels en reflecties over je eigen pedagogisch handelen bij. 

Atelier 2: Ervaringsuitwisseling en reflectie – 2 uur

We komen opnieuw samen en wisselen onze observaties, ervaringen en indrukken van de afgelopen twee weken met elkaar uit. 

Samen staan we stil: Wat heb je geleerd uit de observaties? Welke observaties hebben je verrast of geraakt? Wanneer waren kinderen heel intens aan het spelen? Hoe merkte je dat? Wat droeg daaraan bij? Wat verraste en verwonderde je in het (spel)gedrag van kinderen? Waren er ook lastige of moeilijke momenten? Hoe ben je daar mee omgegaan? Wat deed deze manier van werken met jou? Wat houd je vast en wil je meenemen? Waar heb je nog vragen of onzekerheden bij?